ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ލީޑަރަކީ ސުމުއްވުލްއަމީރު އިބްރާހީމް ނާޞިރެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ދިވެހިންނަށް މިނިވަންކަން ހޯދައިދެއްވި އަދި ޤައުމު ތަރައްޤީގެ މަގުގައި ކުރިއަށް ގެންދެވި ވަރަށް މުހިންމު ބޭފުޅެކެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރު ދުނިޔޭގެ އަލިކަން ދެކެވަޑައިގަތީ 2 ސެޕްޓެމްބަރ 1926 ވަނަ ދުވަހު އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ބައްޕާފުޅަކީ ވޭލާނާގޭ މުޙަންމަދު ދީދީގެ އަޙްމަދު ދީދީ އެވެ. އަދި މަންމާފުޅަކީ ފުވައްމުލަކު ބޭފުޅެއްކަމުގައިވާ ޢާއިޝަތު މޫސާ ދީދީ އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ސިޔާސީ ދިރިއުޅުއްވުމުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ކަމަކީ 12 ޑިސެމްބަރ 1957 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބޮޑުވަޒީރުކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަތުމެވެ. އޭގެ ފަހުން، 11 ނޮވެމްބަރ 1968 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސްކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަތެވެ. އެމަނިކުފާނު މި މަޤާމުގައި 10 އަހަރު ދުވަހު ހުންނެވުމަށްފަހު، 11 ނޮވެމްބަރ 1978 ގައި އިސްތިޢުފާ ދެއްވި އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށް ވަރަށް ގިނަ ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބިގެންދިޔަ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އެންމެ މުހިންމު އެއް ކަމަކީ 26 ޖުލައި 1965 ގައި އިނގިރޭސިންގެ ޙިމާޔަތުގެ ދަށުން ރާއްޖެއަށް ފުރިހަމަ މިނިވަންކަން ހޯއްދަވައިދެއްވުމެވެ. މީގެ އިތުރުން، އައްޑުއަތޮޅު ގަމުގައި ހުރި އިނގިރޭސިންގެ ޢަސްކަރީ ބޭސް ނިމުމަކަށް ގެނައުމާއި، ރާއްޖޭގައި ފަތުރުވެރިކަން ފެށުމާއި، އިނގިރޭސި މީޑިއަމްގައި ކިޔަވައިދޭން ފެށުން ފަދަ މުހިންމު ކަންކަން ހިމެނެ އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ އަމިއްލަ ދިރިއުޅުއްވުމުގައި، އެމަނިކުފާނު ތިން ބޭފުޅަކާ ކައިވެނިބައްލަވައިގެންނެވި އެވެ. އެއީ ސޯސަންގޭ ތުއްތުދޮންގޮމާ، އަލްފާޟިލާ މަރިޔަމް ސަޢީދު، އަދި އަލްފާޟިލާ ނަސީމާ މުޙަންމަދު ކަލޭފާނެވެ. މި ކައިވެނިތަކުން އެމަނިކުފާނަށް ފަސް ދަރިކަލުންނާއި ދަރިކަނބަލުން ލިބިވަޑައިގަތެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި ތަރައްޤީގެ ބިންގާ އަޅުއްވައި، ޤައުމު ކުރިއެރުވުމަށް ނުހަނު މުހިންމު ޚިދުމަތްތަކެއް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ވިސްނުންފުޅާއި ލީޑަރޝިޕްގެ ސަބަބުން، ދިވެހިރާއްޖެ މިއަދު މިވަނީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ، ތަރައްޤީވަމުންދާ ޤައުމަކަށް ވެފަ އެވެ. ދިވެހިންގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވެގެންވަނީ އެމަނިކުފާނުގެ ޚިދުމަތްތައް ހަނދާންކޮށް، އެ މަނިކުފާނުގެ ފިލާވަޅުތަކުން ޢިބުރަތް ލިބިގަނެ، ޤައުމު އިތުރަށް ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައި ގެނެވުނު އަނެއް މުހިންމު ބަދަލަކީ ރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމީ ނިޒާމަށް ގެނެވުނު ބަދަލުތަކެވެ. އިނގިރޭސި މީޑިއަމްގައި ކިޔަވައިދޭން ފެށުމުގެ އިތުރުން، ސްކޫލްތަކުގެ އަދަދު އިތުރުކުރެވި، ކިޔަވައިދިނުމުގެ ފެންވަރު މަތިކުރެވުނެވެ. މީގެ ސަބަބުން، ދިވެހި ދަރިވަރުންނަށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގެ ތަޢުލީމެއް ލިބި، ބޭރު ޤައުމުތަކުގައި މަތީ ތަޢުލީމު ހާސިލުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ފަހިވެގެން ދިޔަ އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ސިޔާސަތުތަކަށް ގެނެވުނު ބަދަލުތައްވެސް ފާހަގަކޮށްލަންޖެހެ އެވެ. ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާޢަތު ފެށުމުގެ އިތުރުން، މަސްވެރިކަމުގެ ދާއިރާ ތަރައްޤީކުރުމަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވުނެވެ. މީގެ ސަބަބުން، ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު އިތުރަށް ހަރުދަނާވެ، ރައްޔިތުންގެ އާމްދަނީ އިތުރުވެގެން ދިޔަ އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ ނިޒާމަށް ގެނެވުނު ބަދަލުތައްވެސް ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ. ޝަރުޢީ ނިޒާމު އިޞްލާޙުކުރެވި، ޒަމާނީ ޤާނޫނުތައް ތަޢާރަފުކުރެވުނެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ ނިޒާމު އިތުރަށް ހަރުދަނާވެ، ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމަށް މަގުފަހިވެގެން ދިހިވެގެން ދިޔަ އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖޭގެ ޘަޤާފީ އަދި އާޓްސްގެ ދާއިރާއަށް ދެވުނު އަހައްމިއްޔަތުކަންވެސް ފާހަގަކޮށްލަންޖެހެ އެވެ. ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚު ދިރާސާކުރުމަށް ބާރުއެޅި، ދިވެހި އަދަބިއްޔާތު ކުރިއެރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރެވުނެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ދިވެހި ޘަޤާފަތާއި އާދަކާދަތައް ދެމެހެއްޓުމަށް މަގުފަހިވެގެން ދިޔަ އެވެ.
އިބްރާހީމް ނާޞިރަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި ތަރައްޤީގެ މަގު ފަހިކޮށްދެއްވި އެންމެ މުހިންމު އެއް ލީޑަރެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ވިސްނުންފުޅާއި ޚިދުމަތްތަކުގެ ސަބަބުން، ދިވެހިރާއްޖެ މިއަދު މިވަނީ ތަރައްޤީގެ މަގުގައި ކުރިއަށްދާ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގައި އިޙްތިރާމް ލިބިފައިވާ ޤައުމަކަށް ވެފަ އެވެ. ދިވެހިންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ އެމަނިކުފާނުގެ ލީޑަރޝިޕުން ފިލާވަޅު ލިބިގަނެ، ޤައުމުގެ ތަރައްޤީއާއި ކުރިއެރުމަށް އަބަދުވެސް މަސައްކަތްކުރުމެވެ.
