ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ޝަޚްޞިއްޔަތަކީ މުޙައްމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސްގެ އިތުރުން، ޤައުމުގެ ތަރައްޤީއަށް ގިނަގުނަ ޚިދުމަތްތަކެއް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީން އުފަންވެވަޑައިގަތީ 20 ޖުލައި 1910 ގައި މާލޭގަ އެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ހުރާގޭ ޚާންދާނުގެ އެއްގޮފި ކަމުގައިވާ އަތިރީގޭ އާއިލާގެ ބޭފުޅެކެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ މަންމާފުޅަކީ ރޯނުގޭ އިބްރާހީމް ދީދީގެ ޢައިޝަތު ދީދީ އެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީންގެ ތަޢުލީމީ ދަތުރުފުޅު ފެށިގެން ދިޔައީ ވަރަށް ޅަ އުމުރުފުޅުގަ އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ އުމުރުފުޅުން 10 އަހަރުގައި އިނގިރޭސި ތަޢުލީމު ހޯއްދެވުމަށް ސިލޯނަށް ވަޑައިގެން، ސެންޓް ޖޯސެފް ކޮލެޖާއި ސެންޓް ޖޯންސް ކޮލެޖްގައި ކިޔަވާ ވިދާޅުވި އެވެ. އޭގެފަހުން އިންޑިޔާގެ އަލީގަޅު ޔުނިވަސިޓީއަށް ވަޑައިގެން ތަޢުލީމު ޙާޞިލުކުރެއްވި އެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީންގެ ސިޔާސީ ދިރިއުޅުއްވުމުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ކަމަކީ 1 ޖެނުއަރީ 1953 ގައި ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ރައީސްކަމަށް އިސްކުރެވުނު ކަމެވެ. އެމަނިކުފާނު 7 މަހާއި 26 ދުވަހު ރައީސްކަން ކުރެއްވި އެވެ. މި މުއްދަތުގައި ނާއިބު ރައީސެއްގެ ގޮތުގައި ހުންނެވީ ވެލާނާގޭ އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ދީދީ އެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީންގެ ވެރިކަމުގައި ގިނަގުނަ އިޞްލާޙުތަކެއް ގެނެވުނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަންހެނުންނަށް ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާ ދެއްވުމާއި، އަންހެނުން ކުރީ ސަފުގައި ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ބާރުއެޅުއްވުން ހިމެނެ އެވެ. އަދި ތަޢުލީމު މުޅި ރާއްޖެއަށް ޢާންމުކުރެއްވުމާއި، ދިވެހި ބަހާއި އަދަބަށް އައު ދިރުމެއް ގެންނެވުމާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ދުނިޔެއަށް ދިވެހިރާއްޖެ ނެރެދެއްވުން ފަދަ މުހިންމު ކަންތައްތައް ކުރެއްވި އެވެ.
އެމަނިކުފާނުގެ އަނެއް މުހިންމު އެއް ޚިދުމަތަކީ 1932 ގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ޤާނޫނުއަސާސީ ހެދި މަޖިލީހުގައި ޤާނޫނުއަސާސީ ޑްރާފްޓްކުރި ކޮމެޓީގެ މެންބަރުކަން ކުރެއްވި ކަމެވެ. މީގެ އިތުރުން، އެމަނިކުފާނު ވަޒީރުލްމަޢާރިފްކަމާއި، ވަޒީރުލްޚާރިޖިއްޔާކަމާއި، ވަޒީރުއްދާޚިލިއްޔާކަން ފަދަ މުހިންމު މަޤާމުތައް ފުރުއްވާފައިވެ އެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީންގެ އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ޚިދުމަތަކީ ދިވެހިރާއްޖެ މިޒަމާނުގެ ތަހުޒީބުގެ ތެރެއަށް ނެރުއްވުމެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ވިސްނުންފުޅާއި މަސައްކަތްޕުޅުގެ ސަބަބުން، ދިވެހިރާއްޖެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގައި ފާހަގަކުރެވޭ ޤައުމަކަށް ވެގެން ދިޔަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން، ޤައުމީ ވިޔަފާރި ދިވެހިންގެ އަތްމައްޗަށް ގެންނެވުމަށް ކުރެއްވި މަސައްކަތްތައް ވެސް ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ.
އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގައި އިޖްތިމާޢީ ރޮނގުން ވެސް މުހިންމު ބަދަލުތަކެއް ގެނެވުނެވެ. 1951 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލުކުރުން މަނާކުރެއްވި އެވެ. އަދި ރައީސްކަމުގެ ހުވާ ކުރެއްވުމަށްފަހު ރާއްޖެތެރޭގެ ރަށްރަށަށް ވަޑައިގެން ތަޤްރީރު ކުރައްވައި، އެކި ކުޅިވަރުތައް ކުޅުއްވައި، ރައްޔިތުންނާ ގާތުން މުޢާމަލާތް ކުރެއްވި އެވެ. މިއީ އޭރުގެ ވެރިންގެ ކިބައިން ފެނިފައިނުވާ ކަމެކެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީންގެ އަމިއްލަ ދިރިއުޅުއްވުމަށް ބަލާއިރު، އެމަނިކުފާނު ތިން ފަހަރެއްގެ މަތިން ކައިވެނިފުޅު ކުރައްވާފައިވެ އެވެ. ފުރަތަމަ ކައިވެނިފުޅު ކުރެއްވީ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މަރްޙޫމް ޙުސައިން ޞަލާޙުއްދީންގެ ދަރިކަނބަލުން ފާޠިމަތު ސަޢީދާއާ އެވެ. މި ކައިވެނިފުޅުން އެމަނިކުފާނަށް ތިން ދަރިކަލުން ލިބިވަޑައިގެންނެވި އެވެ. އެމަނިކުފާނު އަވަހާރަވިއިރު ދުނިޔޭގައި އިންނެވީ އެންމެ ދަރިކަނބަލެކެވެ. އެއީ އައްނަބީލާ އަމީނާ މުޙައްމަދު އަމީނެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީންގެ ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ކުރެއްވި މަސައްކަތްޕުޅުތައް ވެސް ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެ އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ މަސައްކަތްޕުޅުން ދިވެހި ބަހާއި އަދަބަށް އައު ދިރުމެއް ލިބި، ދިވެހި ތާރީޚު ދިރާސާކުރުމަށް ބާރު އެޅުނެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީނަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ މުހިންމު އިންތިޤާލީ މަރުޙަލާއެއްގައި ޤައުމަށް އަގުހުރި ޚިދުމަތްތަކެއް ކޮށްދެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ވިސްނުންފުޅާއި ހިންގުންތެރިކަމުގެ ސަބަބުން، ދިވެހިރާއްޖެ މިއަދު މިވާ ހިސާބަށް އައުމުގެ މަގު ތަނަވަސްވެގެން ދިޔަ އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ލީޑަރޝިޕްގެ ދަށުން ގެނެވުނު އިޞްލާޙުތަކާއި ބަދަލުތަކުގެ އަސަރު މިއަދުވެސް ދިވެހި މުޖުތަމަޢުގައި ދެމިގެންވެ އެވެ. އެހެންކަމުން، މުޙައްމަދު އަމީނަކީ ދިވެހި ތާރީޚުގައި އަބަދުވެސް ހަނދާންކުރެވޭނެ، ޤަދަރުވެރި ޝަޚްޞިއްޔަތެކެވެ.
