ނިކަ ގަހަކީ ރާއްޖޭގައި ހެދޭ ގަސްތަކުގެ ތެރެއިން ބިޔަކޮށް ހެދޭ އެއް ގަހެވެ. ނިކަގަހުގެ މޫތަކުގެ ސަބަބުން މިފަދަ ގަސްތައް ހުންނަ ސަރަހައްދުގެ ފެންފަށަލަ ރަނގަޅުވެ އެވެ. އަދި މި ބޮޑުގަހުން ފެތުރިފައި އޮންނަ ބޮޑު ހިޔަލުގެ ސަބަބުން އެ ސަރަހައްދުގެ ހޫނުމިން ދަށްކޮށްދެ އެވެ. ގަހުގެ ބިޔަކަމާއެކު، ނިކަގަސް ހުންނަ ރަށްތަކުގެ މަލަމަތި ދުރަށް ފެންނަނީ ވަރަށްވެސް ޗާލު، އެހާމެ ފެހި ގޮތަކަށެވެ.

ނަމަވެސް އާންމުން ދިރިއުޅޭ ސަރަހައްދަކާއި ގާތުގައި ނިކަގަހެއް ހުރުމަކީ ދިރިއުޅުމަށް ގިނަ ތަކުލީފުތަކެއް ކުރިމަތިވާކަމެއްކަމީ ދެބަސް ނުވެވޭނެ ހަޤީގަތެކެވެ. އަދި އެ މީހުންގެ އޮތީ ވެސް ހައްގު ކަންބޮޑުވުމެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ގިނަ ރަށްރަށުގެ އާބާދީއަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއެކު، މިހާރު އެފަދަ ގިނަ ނިކަ ގަސްތައް ހުންނަނީ އާންމުން ދިރިއުޅޭ ސަރަހައްދާއި މާ ދުރެއްގަ އެއް ނޫނެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވަނީ އެ ގަހުގެ މޫތަކުގެ އަސަރުކޮށް، ގޭގެ އިމާރާތަށާއި، ފެން ހޮޅި ފަދަ ތަންތަން ބްލޮކްވުމެވެ. ނިކަގަހުން ވެއްޓޭ ކާނި ފަދަ އެއްޗެހި ވެއްޓި، އެ ގަސް ދަށުގައި އެއްޗެތި ނުބެހެއްޓޭ ވަރަށް މުޅިި ސަރަހައްދު ހަޑިވެ އެވެ. ވަކިން ހާއްސަކޮށް، ވާ ގިނަ ރަށެއްނަމަ، އެކަމުގެ އުނދަގޫތައް އިންތިހާއަށް ކުރެ އެވެ.

މި ޝަކުވާތައް އެންމެފަހުން ބަންޑުންކޮށްލީ، ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ވިލިމާލެ އަދި މައްޗަންގޮޅީގެ ރައްޔިތުންނާއި ބައްދަލުކުރެއްވުމަށް ބޭއްވެވި ބައްދަލުވުންތަކުގަ، އެ އަވަށްތަކުގެ ރައްޔިތުންނެވެ. ވަކިން ހާއްސަކޮށް، ނިކަގަސް ކައިރީގަ ދިއުޅޭ ރައްޔިތުންނެވެ.

އޭގެތެރެއިން އެއް ރައްޔިތަކު ބުނި ގޮތުގައި ނިކަގަހުގެ ސަބަބުން އެ މީހުންނަށް ކުރިމަތިނުވާ އުނދަގުލެއް ނެތެވެ. ނިކަގަހުގެ މުލުން މުޅި ފާހަނަ ފުރިފަ އޮންނަކަމަށް އެކަކު ބުންޏެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ’ޒަރޫރީ އެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭ‘ ކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. ދެވަނަ ރައްޔިތަަކު ބުނި ގޮތުގައި ނިކަގަހުގެ ސަބަބުން ފެން ބިލު އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެ އެވެ. އަދި ގޭގެ ފާހަނަ ހޮޅިތައް ކޮންމެ ތިން މަހުން ބަދަލުކުރަންޖެހޭކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ.

”މި ގަހުގެ ސަބަބުން ވަރަށް މީހުންގެ ފެން ބިލު ބޮޑުވެ، ހިސާބު ގަނޑު މީހުން ހަފްތާއިން ހަފްތާއިން ފާހާނާ ތަށި ބަދަލުކޮށް، ތަށި މުށިތައް ފަޅައިގެން ގޮސް ތަށިމުށިތައް ބަދަލުކޮށް އިންސާނުންނަށް ވަރަށް ދިރިއުޅެން ދަތި ބޮޑެތި ތަކުލީފުތަކުގަ މީހުން އުޅޭ،“

ދެން މިވާހަކަތައް ހިއްސާ ކުރީ މާ އަސަރާއެކު ދޮށީ އުމުރުގެ އަންހެނެކެވެ. އެ މީހާ ބުނި ގޮތުގައި އެ ގަހުގެ ސަބަބުން ވާރޭ ވެހުނަސް ފާހާނާ ހޮޅި ބްލޮކް ވެ ނަޖިސް އަރާ ކަމަށެވެ. އޭނާ ބުނި ގޮތުގައި އެއީ ތަނަވަސް މީހެއް ވެސް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ފަހަރަކު މީހަކަށް އަގެއް ދީގެން ސާފުކުރަން ޖެހޭވަރުން ދިރިއުޅުން ދެކޮޅެއް ނުޖެހެ އެވެ. ”އިހަށް ދުވަހު އަނެއްކާ ވެސް އެ ގޮތަށް ވެގެން ގެނެސްގެން ވެސް ސާފެއް ނުވި. ދެން އެމީހުން ބުނީ ޖެހޭނީ އަލުން ހޮޅި އަޅަންށޯ. ދެން ކިހާ ބޮޑު ހަރަދެއްތޯ. ހަމަ ވަރަށް އުނދަގޫވޭ،“ ވަރަށް ދެރަވެ ހުރެ އެ އަންހެން މީހާ ހާލަތު ކިޔައިދިނެވެ.

މިފަދަ ގިނަ ޝަކުވަތަކެއް އެއްސެވުމަށްފަހު ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ނިންމެވީ ވިލިމާލެގަ ހުރި ދެ ނިކަގަސް ކަނޑާލެއްވުމަށެވެ. އެ ގަސްތައް ކަނޑާލުމާއި ގުޅޭގޮތުން ރަށުގެ ރައްޔިތުންގެ ވޯޓެއްވެސް އެމަނިކުފާނު އެރޭ ނެންގެވި އެވެ.

ބަހުސް ބޮޑުވެ، ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔުންތައް އަމާޒުވާން ފެށީ އެ ހިސާބުންނެވެ. އަދި ގަސްތައް ކަނޑާނުލުމަށް ގޮވާލާ ގޮވާލުންތަކުގެ އަޑުތައް ގަދަވެގެންދިޔަ އެވެ. ސަރަހައްދުގެ ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާތައް އެގޮތުގައި ހުރިނަމަވެސް ސޯޝަލް މީޑިއާ ފުރާލީ ގަސްތަކަށް ގެއްލުން ނުދިނުމަށް ގޮޮވާލާ އަޑުންނެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއް ބޭފުޅަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީހު ދިރާސާކުރައްވާ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު އެވެ. އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ވިލިމާލޭގަ ހުރި ނިކަގަހަކީ 100 އަހަރުވެފައިވާ ނިކަ ގަހެކެވެ. އެއީ ތާރީހީ ތަރިކައެކެވެ.

”ވިލިމާލެ ނިކަގަހަކީ ޝަމްސުއްދީން ރަދުން ފުވައްމުލަކަށް ފަހު ގެންނަވާފަ އެ ރަށުގަ ބަހައްޓާފަ ނިންމެވި އިރު ވެސް ބިޔަކޮށް ހުރި ގަހެއް. ވިލި ގިލި ޖަލު ހުރި ދުވަސްވަރު ސިޔާސީ ކުށްވެރިން ލައްވާ ބުރަ މަސައްކަތް ކުރުވާފަ ގެނެސް މެންދުރު މަޑުޖެހިލަން ތަން ވަޅެއް ދޭން ބައި ތިއްބާފައި ތިބޭ ތަން.“ ވިލިމާލެގަ ހުރި ނިކަގަހުގެ ތާރީހު ހާމަކުރައްވަމުން ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު ވިދާޅުވި އެވެ.

ގަސް ކަނޑާނުލާ އެހެން ހައްލެއް ހޯދިދާނެތަ؟

ގަހުގެ އުނދަގުލުގެ ވާހަކައާ، ގަސް ކަނޑާލުމުގެ ވާހަކައާއެކު އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ފާހަގަކުރި އެއް ކަމަކީ ގަސް ކަންޑާލުމުގެ ބަދަލުގައި އެހެން ހައްލުތަކެއް ހޯދިދާނެ ކަމެވެ. ޒަމާން ބަދަލުވެ، މިއަދުގެ ޓެކްނޮލަޖީގަ ގިނަ ހައްލުތަކެއް ލިބެން ހުރިކަމެވެ. އެފަދަ ބޮޑު ނިކަގަހެއް ކަނޑާލުމަކީ ހައްލު ނޫން ކަމަށެވެ.

’ޖަވިޔަނި‘ އާ ވާހަކަދައްކަވަމުން އެންވަޔަރަމެންޓް ޕްރޮޓެކްޝަން އޭޖެންސީ (އީޕީއޭ) ގެ ކުރީގެ ޑިރެކްޓާ ޖެނެރަލް އިބްރާހިމް ނައީމް ވެސް ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި އެ ގަސް ކަނޑާ ނުލައި ވެސް އެ މައްސަލަ ހައްލު ކުރެވިދާނެ އެވެ. ”ކަނޑާ ނުލާ ބައިންދަައިގެން ހައްލެއް ގެންނަންޏާ ވަށައިގެން މޫ ނުދާނެ ގޮތަށް ކޮނެފަ ކޮންކްރީޓް އަޅާ އެކަހަލަ ކަންތަކެއް ކުރެވޭނެ“ ނައީމް ވިދާޅުވި އެވެ.

ނައީމް ވަނީ އެ ގަސް ކަނޑާނުލަންވީ އިތުރު ސަބަބެއްވެސް ވިދާޅުވެފަ އެވެ. އެގޮތުން ނައީމް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މާލެ ސަރަހައްދުގެ ތޮއްޖެހުން އިތުރުވެ، ވެހިކަލްތައް އިތުރުވެ، ސަރަހައްދުގެ ވައި ނުސާފުުވަމުން އަންނައިރު، ވައި ސާފުކުރުމަށް އެފަދަ ގަސްތައް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާނެ އެވެ.

މިހާރުވެސް އިރުވައިގެ ވަޔާއެކު ސަރަހައްދުގެ އެހެން ޤައުމުތަކުގެ ވައި ނުސާފުވުމުގެ އަަސަރު މާލެ ސަރަހައްދަށް ކުރާލެއް ބޮޑެވެ. ވައި ނުސާފުވުމުގެ ސަބަބުން މި އަހަރުވެސް، މޫސުމައިބެހޭ ޤައުމީ އިދާރާއީން ވިލިމާލެ ސަރަހައްދަށް އެލާޓެއްވެސް ނެރިފައިވެ އެވެ. އެހެންކަމުން ގަސް ކަނޑާލުމުގެ ބަދަލުގައި ހޯދޭނެ އިތުރު ހައްލުތައް ބެލުން އިތުރަަށް މުހިންމެވެ.

ކަނޑާލުމަށް ނިންމި އެއް ނިކަގަސްކަމަށްވާ މައްޗަންގޮޅި ސަހަރާގަ ހުންނަ ބޮޑު ނިކަގަހުގެ އުނދަގުލާ ހެދި މީގެކުރިންވެސް ސިޓީ ކައުންސިލުން އެ ގަހުގެ އޮފިތައް ކަނޑާފަވެ އެވެ. ގޭގެ ފުރާޅުތައް މައްޗަށްވާގޮތަށް ހުންނަ އޮފިތައް ކަނޑާ ހެދުމުން، ފުރާޅުތަކަށް ނިކަގަހުގެ އޮށާއި، ކުނި އެޅުމުގެ މައްސަލައަށް ބޮޑު ހައްލުތަކެއް ލިބިގެންދެ އެވެ. އެހެންވެ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ފާހަގަކުރާ ގޮތުގައި ނިކަގަސް އެއްކޮށް ނުނަގާ، ސާފުކޮށް ބަލަހައްޓާ، މޫތައް ގޭގައަށް ނުދާނެގޮތް ހެދިއްޖެނަމަ ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާތަކަށް ހައްލެއް ލިބޭނެ އެވެ.

މި ބަހުސްގައި އެންވައިރޮމެންޓް ކޮންސަލްޓެންސީ ފާމެއް ރާއްޖޭގައި ހިންގާ އަހުމަދު ފިޒާލު ވަނީ އެ ގަސް ކަނޑާ ނުލައި މައްސަލަ ހައްލު ކުރެވިދާނެ ގޮތުގެ ނަމޫނާ އެއް ހިއްސާކޮށްފަ އެވެ. އެ ފޮޓޯއިން ފެންނަނީ މުލުގެ މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަށް ގަސްކައިރި ކޮނުމަށްފަހު ޝީލްޑެއް ފަދަ ހުރަހެއް އެއްޗެއް ޖަހާފައިވާތަނެވެ.

ނިކަގަހުގެ މުލަކީ ހަލުވިކަމާއެކު ދުވާ މުލަކަށްވެފައި، ބިމުގެ ވަރަށް އަޑިއަށްހެންދާ މުލަކަށްވާއިރު މިފަދަ ހުރަހެއް ޖަހާނަމަ، ވަރަށް ފުނަށް އެފަދަ ހުރަހެއް ޖަހަން ޖެހޭނެ އެވެ. އަދި އެކަމަށް ގަސް ކަނޑާލުމަށްވުރެ ބޮޑު ހަަރަދެއް ދައުލަތުން ކުރަންޖެހޭނެ އެވެ. އެހެންކަމުން ސިޔާސީ މީހުންގެ ވިސްނުމުގައި އެއީ މިވަގުތަށް އޮތް ހައްލުކަމަށް ގަބޫލުނުކުރުމަކީ ގާތުގައިވާނެ ކަމެކެވެ. އަދި މިގޮތަށް ކަންކުރާނަމަ، ދާއިމީ ގޮތެއްގައި ނިކަ ގަހުގެ މޫތައް ކަނޑާ، ގަސް ރަނގަޅަށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭނެ އެވެ.

ރައީސްގެ ހައްލަކީ ގަސް ކަނޑާލުން!

ރައީސްގެ ވާހަކަފުޅުތަކުން އެމަނިކުފާނު ބޭނުންވެވަޑައިގަންނަވަނީ ރައްޔިތުންގެ ތަކުލީފުތަކަށް އަވަސް ލުޔެއް ގެނެސްދެއްވުންކަން އެނގެ އެވެ. އެއީ ގަސް ކަނޑާލުމެވެ.

މައްޗަންގޮޅިގެ ރައްޔިތުންނާއި ބައްދަލުކުރައްވަން ބޭއްވި ބައްދަލުވުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ޝަކުވާތައް އަޑުއެއްސެވުމަށްފަހު ރައީސް ވިދާޅުވީ އެމަނިކުފާނުގެ ސަރުކާރަކީ ތިމާވެއްޓާއި ބީރައްޓެހި ސަރުކާރެއްގެ ގޮތުގައި ބަޔަކު ސިފަކުރާކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ކަމުގެ ހަޤީޤަތަކީ އެމަނިކުފާނު ސަރުކާރަކީ ތިމާވެއްޓާއި އެންމެ ރަށްޓެހި ސަރުކާރުކަންކަމަށް އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުުވި އެވެ. އެކަމުގެ ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައި ރައީސް ފާހަގަކުރެއްވީ އެމަނިކުފާނުގެ ސަރުކާރުން ކުރިއަށްގެންދަވާ ފަސް މިލިއަން ގަސް އިންދެވުމުގެ ޕްރޮގްރާމްއާ، އިއާދަކުރެވިހަކަތައަށް ބަދަލުވުމަށް ކުރިއަށްގެެންދަވާ މަޝްރޫއުތަކެވެ.

އެ ވާހަކަތަކަށްފަހު ރައީސް ވިދާޅުވީ ވިލިމާލެއިން ކަނޑާލާ 2 ނިކަގަހުގެ ބަދަލުގައި އިތުރު 300 ގަސް އިންދަން އެމަނިކުފާނު ތިމާވެއްޓާއި ބެހޭ ވަޒީރަށް އިރުޝާދު ދެއްވާފައިވާ ކަމަށެވެ. އަދި އެމަނިކުފާނުގެ ސަރުކާރުން ކަނޑާލާ ކޮންމެ ގަހަކަށް، އިތުރު 3 ގަސް އިންދަވާނެކަމަށް ރައީސް ވިދާޅުވި އެވެ.

ކަން މިހެން އޮތް ނަމަވެސް މިގޮތަށް އެހާ ދުވަސްވީ ގަހެއް ކަނޑާލައިފިނަމަ، އެފަދަ އިތުރު ގަހެއް ހެދި ފޯދެން އެތަކެއް އަހަރެއް ނަގާނެ އެވެ.

ކޮންމެއަކަސް އެނގޭ އެއް ހަޤީޤަތަކީ އެ ގަހުގެ ތަކުލީފުތަކާއި ކުރިމަތިލާންޖެހިފައިވާ ރައްޔިތުންނަށް ހައްލެއް ބޭނުންވާކެމެވެ. އެ މީހުންގެ އެ ތަކުލީފުތަކަށް ނިމުމެއް އަންނަންޖެހޭކަމެެވެ. އެއީ ނިކަގަސްތައް ކަނޑާލައިގެން ލިބެން އޮތް ހައްލެއްކަމަށްވާނަމަ، އެކަން އެގޮތަށްވެސް ކުރަންޖެހޭނެކަމެވެ.

ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ވިލިިމާލެ